Inspiracją dla książki „Rogaś z doliny Roztoki” były opowieści mieszkańców Rytra oraz przyroda okolic Beskidu Niskiego, gdzie autorka spędzała sporo czasu. Akcja utworu dzieje się w okolicach Pienin i Beskidu Sądeckiego w pobliżu miejscowości Rytra. Maria Kownacka porusza temat pomocy zwierzętom, szanowania przyrody a także domu oraz tęsknoty za swoim miejscem na świecie. 

Streszczenie wydarzeń w lekturze „Rogaś z doliny Roztoki”

1. Na zboczu Radziejowej góry sarna urodziła jelonka. Matka dbała o swojego dziecka i broniła go przed kunami, która chciała zaatakować malca. Niestety sarnę zagryzł ryś i jelonek został sam na świecie.

2. Malec błąkał się sam po lesie, głodny i zmęczony. Po drodze usłyszał kroki, nie wiedział gdzie się schować, zastygł więc w bezruchu. Okazało się że to drwal Jan Pogwizd wracał do domu, zobaczył przerażonego jelonka i zabrał go do gajowego Piotra Kluski.

3. Tam jelonkiem zaopiekowano się, dostał mleko i kocyk do ogrzania. Dzieci gajowego bardzo cieszyły się, że mają takie zwierzątko i nadały mu imię Rogaś. W domu mieszkała także Kundzia, która polubiła Rogasia.

4. Rogaś z każdym dniem rósł i zaczęły mu wystawać rogi. Zaczepiał nimi psa Łobusia i bawił się z dziećmi w śniegu. Podczas zabawy wyczuł watahę wilków i ostrzegł rodzinę przed nimi, gajowy odpędził dubeltówką drapieżniki.

5. Rogaś jednak psocił swoimi rogami, pewnego dnia zaatakował babcię Kleszczynę nad rzeką, która wpadła do wody. Rodzina gajowego pogniewała się na zwierzę i postanowili je umieścić w lesie. Jednak Rogaś wracał go gospodarstwa. Odwożono go coraz dalej, by już został w lesie. W końcu Rogaś już nie wrócił do rodziny.

6. Po kilku miesiącach dzieci poszły na grzybobranie, jednak zgubiły drogę. Na szczęście spotkały jelonka, który pomógł im trafić do domu. Był to ostatni raz, kiedy dzieci widziały jelonka, który zamieszkał w dolinie Roztoki.