Opracowanie i interpretacja wybranych psalmów Kochanowskiego

Psalm jest pieśnią pochwalną o podniosłym charakterze i lirycznym utworem modlitewnym. Nazwa słowa psalm pochodzi od starogreckiego psalmós i oznacza
 śpiew przy akompaniamencie instrumentu strunowego psalterion. Adresatem pieśni jest zazwyczaj Bóg, rzadziej jest to człowiek. Psalmy mogą być różnego rodzaju: dziękczynne, błagalne, pokutne, prorocze, pochwalne, żałobne i patriotyczne.

Psalmy Jana Kochanowskiego to tłumaczenie tekstów biblijnych. Jednak utwory Kochanowskie są szczególne, gdyż są bardziej ich przekształceniem do ówczesnego języka niż prostym tłumaczeniem. Zbiór psalmów Jana Kochanowskiego został wydany w 1579 roku w Drukarni Łazarzowej w Krakowie. Utwory te poeta zadedykował biskupowi i politykowi, Piotrowi Myszkowskiemu. 

Opracowanie psalmów Jana Kochanowskiego

Psalm 91

Kto się w opiekę poda Panu swemu
A całym prawie sercem ufa Jemu,
Śmiele rzec może: „Mam obrońcę Boga,
Nie będzie u mnie straszna żadna trwoga.”

Ciebie on z łowczych obierzy wyzuje
I w zaraźliwym powietrzu ratuje;
W cieniu swych skrzydeł zachowa cię wiecznie,
Pod Jego pióry ulężesz biezpiecznie.

Stateczność Jego tarcz i puklerz mocny,
Za którym stojąc na żaden strach nocny,
Na żadną trwogę ani dbaj na strzały,
Którymi sieje przygoda w dzień biały.

Stąd wedla ciebie tysiąc głów polezę,
Stąd drugi tysiąc; ciebie nie dosięże
Miecz nieuchronny, a ty przedsię swymi
Oczyma ujźrzysz pomstę nad grzesznymi.

Iżeś rzekł Panu: „Tyś nadzieja moja”,
Iż Bóg nawysszy jest ucieczka twoja –
Nie dostąpi cię żadna zła przygoda
Ani się najdzie w domu twoim szkoda.

Aniołom swoim każe cię pilnować,
Gdziekolwiek stąpisz, którzy cię piastować
Na ręku będą, abyś idąc drogą
Na ostry krzemień nie ugodził nogą.

Będziesz po żmijach bezpiecznie gniewliwych
I po padalcach deptał niecierpliwych;
Na lwa srogiego bez obrazy wsiędziesz
I na ogromnym smoku jeździć będziesz.

Słuchaj, co mówi Pan: „Iż mię miłuje,
A przeciwko mnie szczerze postępuje –
Ja go też także w jego każdą trwogę
Nie zapamiętam i owszem wspomogę.

Głos jego u mnie nie będzie wzgardzony,
Ja z nim w przygodzie; ode mnie obrony
Niech pewien będzie, pewien i zacności,
I lat szedziwych, i mej życzliwości!”

Psalm ten ma charakter dydaktyczny, podmiotem lirycznym jest pobożny człowiek – nauczyciel, który mówi o ufności w Boga. Dzięki poddaniu się w opiekę Boga, człowiek będzie osłonięty przed nieszczęściami i klęskami i będzie mógł bezpiecznie przejść przez życie. Narrator zaznacza też, że Bóg miłuje wszystkich ludzi i wysłuchuje ich próśb. Ludzie pobożni są otoczeni życzliwością i pomocą Boga, dlatego warto być mu wiernym. Podmiot liryczny mówi o tym, że dzięki Bogu możemy cieszyć się bezpiecznym i radosnym życiem już na ziemi.

Psalm 115

Nie nam, nasz Panie, stworzeniu podłemu,
Ale czyń sławę imieniowi swemu!
Niechaj wiadome, niechaj znaczne wszędzie
Twe miłosierdzie, Twoja prawda będzie!
Niechaj pohańcy sprośni nie pytają:
„Gdzie teraz ich Bóg, któremu dufają?”
Nasz Bóg na niebie; cokolwiek zamyśli,
Wszytko się musi stać po Jego myśli.

A ich bałwany ze srebra, ze złota
Nic nie są, jedno ludzkich rąk robota.
Gębą nie mówią, okiem nie patrzają,
Uchem nie słyszą, nosem nie wąchają,
Ręką nic ścisną, nie postąpią nogą,
Gardłem żadnego głosu dać nie mogą.
Bodaj tak i ci, którzy je działają,
A owszem, którzy w nich nadzieję mają!

Izrael w Panu niech nadzieję stawi,
A On go wszelkich trudności pozbawi;
Niech się na Pana dom Aronów spuści,
A On go z łaski swojej nic opuści.
Niech mu dufają, którzy się Go boją,
Bo krom wątpienia w łasce Jego stoją.
Pan o nas pomni, Pan nam błogosławi
I znacznie naród żydowski wystawi,
Wszytkim On łaskaw, którzy służą Jemu,
Tak w małym wieku, jako dorosłemu.
Pan łaskę swoje rozmnoży nad wami
I nad waszymi także dziateczkami,
Pan wam na wieki wieczne błogosławił
Ten, który niebo i ziemię postawił.
Niebo wysokie Jego jest mieszkanie,
A ziemię ludziom podał w używanie.
Nie martwi, Panie, będą Cię chwalili
Ani ci, którzy pod ziemię wstąpili,
Ale my, którzy na świecie żywiemy,
Wiecznymi czasy sławić Cię będziemy.

Podmiot liryczny jest w liczbie mnogiej i wypowiada się w imieniu zbiorowości do Boga. Swoją modlitwę rozpoczyna w tonie błagalnym, by Bóg objawił swoje miłosierdzie i prawdę ludziom. Bóg zostaje przeciwstawiony pogańskim bożkom, które są jedynie wymysłem ludzi. Podmiot liryczny mówi o ufności i wierze w Boga, gdyż otacza On zawsze ludzi łaską, błogosławieństwem oraz nieustanną życzliwością. W utworze tym pojawiają się elementy psalmu błagalnego, pochwalnego oraz prorockiego.

Psalm 150

Chwalcie Pana z Jego świątobliwości,
Chwalcie Pana z Jego wielkiej możności,
Chwalcie z mocy, chwalcie Go
Z dziwnej wielkości Jego!

Chwalcie Pana ogromnymi trąbami,
Chwalcie Pana przyjemnymi lutniami,
Chwalcie bębny, chwalcie Go
Kołem tańca pięknego!

Chwalcie Pana i harfą, i regały,
Chwalcie Pana wesołymi cymbały!
Wszelka rzecz, która żywię,
Wyznaj Pana chętliwie!

Utwór ten jest psalmem pochwalnym, podmiot liryczny wzywa ludzi do głoszenia chwały Bogu. Swoje uwielbienie człowiek może głosić za pomocą śpiewu, tańca lub gry na różnych instrumentach. Tu obraz Boga jest podobny jak w innych psalmach, czyli życzliwego i miłosiernego opiekuna ludzi.