„Król Edyp” jest tragedią napisaną przez Sofoklesa około 427 r. p.n.e. Wraz z dwoma sztukami („Edyp w Kolonie” i „Antygony”) należy do cyklu Tebańskiego. Utwór ten jest o człowieku, który próbuje oszukać przeznaczenie, jednak nieopatrznie dopuszcza się kazirodztwa i ojcobójstwa. Zaraza, która nawiedziła Ateny na początku wojny peloponeskiej, zainspirowała Sofoklesa do napisania tej sztuki.
Edyp jest postacią, która staje się ofiarą okrutnego zrządzenia losu. Katharsis (czyli oczyszczenie odbiorcy sztuki, osiągnięcie przez niego stanu wewnętrznego spokoju po refleksji) następuje w momencie, kiedy Edyp uzmysławia sobie, że nieświadomie wypełnił przepowiednię. Choć budzi to litość i trwogę odbiorcy, to przekonuje nas o nieuniknionym losie,który ciąży na każdym człowieku i jest od niego niezależny.
Streszczenie wydarzeń w utworze
1. Edyp jest świadkiem modlitw ludzi, by uchroniła miasto przed zarazą. Edyp mówi kapłanowi, że kilka dni temu wysłał już Kreona do „Apollina pityjskich wyroczni”, by dowiedział się. jaki może być ratunek dla Teb.
2. Wkrótce przybywa Kreon z informacjami od wyroczni. Dowiedział się on, że kraj cierpi na zarazę z powodu zbrodni dokonanej na królu Lajosie, zabitym przed przybyciem Edypa do Teb. Jeśli ktoś pomści króla, zaraza się cofnie.
2. Chór wzywa Atenę, Apolla i Artemidę o pomoc dla Teb. Opisuje też śmierć i choroby trawiące miasto.
3. Edyp rzuca klątwę na zabójcę Lajosa i w czasie zgromadzenia prosi lud o jakiekolwiek informacje o podejrzanych. Sam udaje się do wróżbity Tyrezjasza, by ten wyjaśnił mu tajemnicę.
4. Tyrezjasz po długich wahaniach mówi Edypowi, że to on jest winny śmierci dawnego króla. Edyp oskarża go o spiskowanie z Kreonem, jednak starzec się tego wypiera.
5. Kreon natyka się na Edypa i ten ponawia swoje oskarżenia. Świadkiem tego jest jego żona Jokasta, która wypytuje Edypa o przyczynę oskarżeń. Następnie opowiada mu o okolicznościach śmierci pierwszego męża.
6. Lajos otrzymał wróżbę, że zginie z ręki syna, więc porzucił niemowlę w górach. Jokasta miała dać go sługom, by go zabili. Jednak posłaniec okazał litość dziecku i przekazał go do innego kraju. Okazało się, że dziecko zostało adoptowane przez Polybosa z Koryntu i Merope z Dorydy.
7. Tymczasem Edyp wie, że jego przeznaczeniem jest ojcobójstwo i kazirodczy związek z matką. Ucieka więc od Polybosa, by go nie zabić. Edyp przypomina sobie zajście w czasie swojej wędrówki, jak został napadnięty przed grupę podróżnych i zabił starca. Podejrzewa, że starcem tym był Lajos.
7. Przybywa posłaniec z Koryntu, który mówi o śmierci Polybosa, władcy Koryntu. Edyp przestaje się już martwić o to, że zabije swojego ojca. Jednak od sługi dowiaduje się, że jest on adoptowany i jego rodzicami jest Lajos i Jokasta.
8. Edyp i Jokasta z przerażeniem stwierdzają, że łączy ich kazirodczy związek a Edyp dopuścił się ojcobójstwa.
9. Pod wpływem tych wydarzeń Jokasta popełnia samobójstwa, a Edyp na własne życzenie zostaje wydalony z miasta, przedtem żegnając się z córkami Antygoną i Ismeną.