„Odprawa posłów greckich” została  wydana w 1578 roku. Napisał ją Jan Kochanowski, znany z takich utworów literackich jak „Treny” czy „Fraszki”. Dramat ten jest pierwszą polską tragedią humanistyczną, pełny tytuł to ” Odprawa posłów greckich podana na teatrum przed Królem Jego Mością i Królową Jej Mością w Jazdowie nad Warszawą dnia dwunastego stycznia Roku Pańskiego MDLXXVIII na feście u Jego Mości Pana Podkanclerzego Koronnego.” Obecnie jest jedną z lektur, którą wypada mieć opracowaną do matury.

Odwołania do dramatu antycznego

Kochanowski napisał ten utwór jako prezent ślubny dla Jana Zamoyskiego. W istocie dramat jest stworzony na podobieństwo dramatu antycznego. „Odprawa posłów greckich” opowiada o przybyciu do Troi dwóch posłów greckich: Menelaosa i Ulissesa (Odysa). Podczas wizyty u króla Priama domagają się oni zwrócenia Heleny prawowitemu mężowi. Król jednak zrzuca odpowiedzialność na radę miejską. Rada miejska po przemowie Iketaona postanawia nie wysłuchiwać posłów i nie oddawać Heleny. Utwór kończy przemowa Antenora nawołująca Trojan do walki.

„Odprawa posłów greckich” była wystawiona tylko raz, na ślubie Zamoyskiego. Kochanowski był krytykowany, że w wystawieniu sztuki nie została zachowana jedność miejsca, czasu i akcji, czyli główna zasada dramatów antycznych. Rozbudowane opowieści posła uniemożliwiły umiejscowienie tragedii w jednym miejscu i w ciągu jednej doby. Zwolennicy uważają jednak, że Kochanowski nie burzy tej zasady a ją rozwija. Sam utwór opowiada o epizodzie Wojny Trojańskiej i jest właściwie jej początkiem czyli próbą jej uniknięcia dzięki interwencji posłów.

Do tragedii antycznej upodobniają ją kilka rzeczy: charakterystyczna konstrukcja utworu np. prolog, prolog (monolog Artenora opowiadającego o sytuacji Troi); zawiązanie akcji (przybycie posłów greckich); punkt kulminacyjny (rada trojańska podejmuje decyzją pozostawienia Heleny w Troi); katastrofa (przepowiednia Kasandry i przyprowadzenie jeńca greckiego przez rotmistrza). Zasada zachowania jedności czasu, miejsca i akcji w utworze.

Z kolei są też punkty rozbieżne między utworem Kochanowskiego a klasycznym dramatem antycznym. Do takich punktów można zaliczyć: rozszerzoną jedność akcji poprzez przemowę Antenora, bohaterowie mają możliwość wyjścia z zaistniałej sytuacji (Parys może oddać Helenę), ludzie decydują o przebiegu wydarzeń a nie fatum, Kochanowski używa nazewnictwa rzymskiego a nie greckiego, dodatkowo też używane są sformułowania charakterystyczne dla ówczesnej epoki, takie jak Rzeczpospolita,Bóg, ojczyzna.

Streszczenie fabuły „Odprawa posłów greckich”

Przed właściwym tekstem tragedii jest list dedykacyjny Kochanowskiego do Zamoyskiego. Zamieszczony jest w nim zarys dramatu oraz chęć  uczestnictwa Kochanowskiego w prapremierze „Odprawy”.

Prolog
Utwór rozpoczyna się od wypowiedzi Antenora, w której wyraża on swoje obawy związane z porwaniem Heleny.  Antenor obawia się przede wszystkim zemsty ze strony Greków. Aleksander (grecki Parys) by przekonać do siebie ludzi w Troi rozsyła kosztowne upominki, rozsyła je także do Antenora. Pod Troje przybywają posłowie Greccy: Ulisses i Menelaus by odebrać porwaną przez Parysa Helenę.

Epeisodion I
Aleksander próbuje przekonać Antenora do swych racji, jednak Antenor sprzeciwia mu się, gdyż dla niego ważniejszy jest los państwa i sprawiedliwe postępowanie. Próba intrygi Aleksandrowi nie wychodzi, wobec czego oskarża on Antenora o popieranie Greków.

Stasimon I
Na scenie pojawia się Chór, w pieśni mówią że mądrość i młodość nie idą w parze a młodzi są mało rozważni. W pieśni chór wypowiada się, że bohaterowie kierują się emocjami, przez co mogą zaszkodzić ojczyźnie.

Epeisodion II
Helena rozpacza, że dała się zwieść Parysowi i teraz jest niemal niewolnicą.  Helena żałuje zdrady, utraciła rodzinę, honor i ojczyznę. Boi się, że spotka ją za to kara króla Troi.  Żali się ze swoich smutków Pani Starszej i twierdzi, że fortuna nierówno rozdziela szczęście i smutek, bogactwo i nędzę. Ta z kolei jej odpowiada i próbuje pocieszyć, że tak właśnie toczy się koło Fortuny (naturalna kolej rzeczy).

Stasimon II
Pieśń Chóru, w której nawołuje się władców i ludzi rządzących o sprawiedliwe kierowanie krajem. Mają oni na pierwszym miejscu stawiać dobro ludu, bo są o nich odpowiedzialni przed Bogiem.  o właściwe i sprawiedliwe kierowanie krajem tak by mieli oni bardziej na uwadze dobro ludu za który są odpowiedzialni przed Bogiem, niźli dobro własne. Chór w tej pieśni porównuje rządzących do pasterzy, którzy opiekują się bożym stadem.

Epeisodion III
Poseł mówi Helenie, że rada ustaliła, że zostaje ona w Troi. Ponadto król oświadczył, że podejmując decyzje będzie kierował się ustaleniami rady a nie będzie brać pod uwagę dobra syna. Helena nie jest zadowolona z takiego obrotu spraw. Aleksander wypowiada długi monolog, w którym opowiada o swoim życiu pełnym polowań i wypraw. Mówi, że nie zależało mu na Helenie, jednak otrzymał ją z ręki Wenus za rozstrzygnięcie sporu na jej korzyść.  Uważa on, że dzięki temu ma on wsparcie Bogów.  Aleksander wnosi postulat, że Grecy porwali Medeę – siostrę króla, i jeśli chcą odzyskać Helenę niech najpierw oddadzą Medeę. Mówi również o spustoszeniach jakie pozostawili po ostatniej wojnie: Następnie Antenor oskarża on Aleksandra o podstępne uprowadzenie Heleny, uważa że naruszył prawo gościnności i że szkodzi swojej ojczyźnie tym porwaniem.

Odpowiada Aleksandrowi, że sprawa Medei jest stara, a spustoszenie kraju jest efektem nieprawości Trojańczyków. Antenora w tych słowach poparli: Eneasz, Pantus, Tymetes, Lampon, Ukalegon. Sprzeciwił mu się natomiast Iketaon.  Iketaon poparł Aleksandra, który wzywa do walki z Greków i przychyla się do opinii, że mają oddać Medeę. Większość zebranych poparła go zagłuszając Ukalegona, który chciał zabrać głos.

Epeisodion IV
Głos zabierają greccy posłowie Ulisses i Menelaus.  Ulisses ubolewa nad sytuacja w Troi, ostrzega przed wojną. Uważa on, że wszystko przez tą młodzież. Menelaus czuje się upokorzony przez Trojan i wygłasza prośbę do bogów o pomoc w zemście.  Posłowie opuszczają Troję.

Stasimon III
Pojawia się kolejna pieśń chóru, mówi o nieszczęściu jakie przyniosła sprawa Heleny. Uważa, iż małżeństwo Parysa z Helena zrodziło się z niezgody bogiń, a więc należy się spodziewać tragicznego rozwiązania sporu.

Epeisodion V
Antenor przychodzi do króla Priama, mówi mu że trzeba zacząć przygotowywać się do wojny z Grekami. Doradza królowi jak powinien poprowadzić obronę Troi. Każe wzmacniać porty i zamki pograniczne, zgromadzić zapasy jedzenia, zebrać wojska, rozesłać szpiegów i ustawić straże, król uważa go za panikarza.

Na scenie pojawia się wieszczka Kasandra, mówi że moc jasnowidzenia jest dla niej utrapieniem. Przepowiada śmierć Hektora i ostrzega zebranych przed podstępnym koniem. Priam po rozmowie z Antenorem zaczyna bać się wyroczni swojej córki. Na scenę wbiegają Rotmistrz z uwięzionym greckim żołnierzem, mówi o zbliżających się greckich statkach. Agamemnon jest hetmanem nadciągających wojsk, król Priam zwołuje naradę. Antenor zmienia stanowisko i teraz namawia do rychłego ataku.

Pokrótce tak wygląda streszczenie tej lektury. Jednak w książce należy szukać analogii do sytuacji politycznej w XVI wiecznej Polsce. Kochanowski za pomocą tego dramatu próbował przekonać szlachtę do wyprawy na Moskwę.