Powieść „Dżuma” powstała po II wojnie światowej i wydana została w 1947 roku. Opowiada ona o epidemii dżumy w mieście Oran, w Algierii. „Dżuma” to powieść parabola, która przedstawia uczucie wszechobecnego zagrożenia wśród ludzi. Wszystko zostaje podporządkowane nowej rzeczywistości, w której śmierć i zagrożenie jest wszechobecne. Powieść opowiada, jak w nowej sytuacji na nowo kształtują się relacje międzyludzkie, jak ludzie reagują na zagrożenie i przed jakimi stają dylematami moralnymi. Głównym bohaterem powieści jest doktor Bernard Rieux.
Tytuł oraz epidemię dżumy można rozumieć trojako. W sensie dosłownym jest to choroba i zaraza, która może w każdej chwili spaść na społeczność ludzką. Dżuma może być rozumiana również jako wojna, która również jest żywiołem siejącym zniszczenie i śmierć. Z tą jednak różnicą, że wojna jest wywoływana przez samego człowieka. Dżuma może być rozumiana również jako zło tkwiące z człowieku, które ujawnia się w sytuacjach zagrożenia.
Streszczenie fabuły w „Dżumie”
1. Doktor Rieux po wyjściu z gabinetu zobaczył martwego szczura na klatce schodowej. Był on sam w mieście, gdyż jego chora żona wyjechała do uzdrowiska w górach. Do Rieuxa przybył dziennikarz Rambert, który przeprowadzał badania na temat warunków życia Arabów.
2. W ciągu kolejnych dni Rieux zauważył coraz więcej martwych szczurów. W dniu 28 kwietnia agencja Infdok ogłosiła plagę w mieście. Niedługo potem dozorca Michel zachorował na dziwną chorobę. Mężczyznę zamknięto w izolatce i poproszono Rieuxa o wydanie stosownego pisma. Lekarz odmówił, gdyż wcześniej chciał porozmawiać na ten temat z prefektem.
3. Cottard próbował popełnić samobójstwo, którą udaremnił Grand, jednak niedoszły samobójca nie powiedział, jakie motywy nim kierowały. Doktor Rieux próbował zdobyć leki dla chorych, jednak bezskutecznie. Zaprzyjaźniony lekarz, Castel, mówił że miał kontakt z tą chorobą w Chinach i jest to dżuma.
4. W ciągu dwóch dni na chorobę zmarło jedenaście osób, dlatego następnego dnia zwołano komisję sanitarną. Zadecydowała ona, by nie wprowadzić paniki w mieście i nie informować ludzi o epidemii. Dopiero kiedy liczba zgonów wzrosła, prefekt ogłosił stan epidemii.
5. Bramy miasta została zamknięte i ludzie zostawi w nim uwięzieni. Dziennikarz poprosił Rieuxa, by wystawił mu zaświadczenie, że nie jest chory, gdyż chciał wrócić do narzeczonej do Paryża. Jednak lekarz nie zgodził się na to, gdyż nie chciał spowodować wydostania się epidemii poza miasto. Dziennikarz szukał pomocy w urzędach, jednak bezskutecznie.
6. Grand przyznał się lekarzowi, że jego żona odeszła od niego z powodu braku poświęcania jej czasu i marzy on o napisaniu książki. Po miesiącu od wybuchu epidemii, ojciec Paneloux wygłosił kazanie, że dżuma jest karą za grzechy.
7. W czerwcu zaczęły się upały, które spowodowały nasilenie się epidemii. Ludzie przestali wierzyć, że ona minie. Powstał również „Kurier Epidemii”, który informował mieszkańców Oran o zarazie.
8. Rieux z Tarrou stworzyli ochotnicze grupy sanitariuszy, które miały pomagać lekarzom w opiece nad chorymi. Dziennikarz Rambert nadal próbował wydostać się z miasta i zaczął szukać nielegalnego sposobu na to. W końcu zrezygnował z tego pomysłu i postanowił zostać w mieście.
9. Był wrzesień i zaraza objęła również biedniejsze dzielnice, oddalone od centrum miasta. Podpalano domy chorych, gdyż wierzono, że w ten sposób zabije się zarazki dżumy. Wzrosła również liczba rabunków i napaści, zaczęło brakować miejsca na cmentarzach i trumien. Zmarłych zaczęto chować w zbiorowych grobach bez nabożeństwa. Mieszkańcy stali się zobojętniali na chorobę i nie wierzyli już w żadne wyższe wartości.
10. Doktor Castel ukończył prace nad szczepionką, jednak inni lekarze byli zbyt zobojętniali, by cieszyć się z tego sukcesu. W październiku syn sędziego Othona zapadł na chorobę i doktor Rieux chciał przetestować na nim szczepionkę. Jednak szczepionka nie pomagała chłopcu i choroba dalej postępowała.
11. Rieux zaatakował księdza Paneloux, że poddał się on ogólnemu nastrojowi panującemu w mieście i nie wspiera wiernych w czasie zarazy. Paneloux nie zmienił swojego postępowania, wkrótce potem przeniósł się do domu starej kobiety, gdzie zachorował na dżumę i zmarł.
12. Lekarz zauważył, że liczba zmarłych nie wzrastała, jednak pojawiła się również nowa odmiana choroby, dżuma płucna. Mężczyzna z Tarrou i Rambertem udali się na stadion, gdzie chorzy odbywali kwarantannę. Spotkali tam obłąkanego sędziego Othona, który zachorował po śmierci syna.
13. W grudniu epidemia nadal nie słabła. Zachorował Grand, któremu podano szczepionkę. Mężczyzna zaczął zdrowieć, podobnie jak inni chorzy.
14. Od tego momentu epidemia ustępowała i 25 stycznia prefekt ogłosił, że rozwój epidemii został powstrzymany. Życie zaczęło wracać do normy i niedługo miano otworzyć bramy miasta. Cottard jednak nie cieszył się z tej wiadomości i przestał wychodzić ze swojego domu.
15. Tarrou zachorował i zmarł, doktor Rieux otrzymał wiadomość, że jego żona zmarła w sanatorium. Tymczasem Rambert oczekiwał na przyjazd narzeczonej, która przyjeżdżała do niego pociągiem.
16. Pewnego dnia doktor Rieux został zatrzymany przez policję, którzy powiedzieli mu, że ktoś zaczął strzelać do ludzi na ulicy. Szaleńcem okazał się Cottard, którego przewieziono do szpitala.