Juliusz Słowacki jest uznawany za jednego z najwybitniejszych poetów polskich oraz ważnego twórcę epoki romantyzmu. Choć poeta żył jedynie czterdzieści lat, zostawił po sobie bogatą twórczość składającą się z kilkunastu dramatów, licznych poematów oraz wierszy. Wśród jego najważniejszych dzieł wymienia się „Kordiana”, „Beniowskiego” oraz „Balladynę”. Poezja Juliusza Słowackiego miała ogromny wpływ na poetów Młodej Polski oraz dwudziestolecia międzywojennego, takich jak Antoni Lange czy Krzysztof Kamil Baczyński.
Opracowanie lektury – najważniejsze informacje o „Balladynie”
– Utwór ten został napisany w 1834 roku w Genewie, natomiast wydany w 1839 roku w Paryżu.
– „Balladyna” po raz pierwszy została wystawiona w 1862 roku.
– Głównym wątkiem utworu jest żądza władzy, która prowadzi do zbrodni.
– W tragedii pojawiają się motywy fantastyczne oraz elementy inspirowane wierzeniami ludowymi.
– Głównymi bohaterkami utworu jest Balladyna oraz Alina, dwie siostry mieszkające w skromnej chatce. Balladyna jest rozpieszczana przez matkę, jest samolubna, skłonna do kłamstw oraz dążąca do władzy za wszelką cenę. Balladyna ma czarne włosy, ciemne oczy i jasną cerę. Z kolei Alina jest przeciwieństwem siostry zarówno pod względem wyglądu, jak i zachowania. Młodsza siostra ma złocisty warkocz oraz niebieskie oczy. Jest ona uczciwa, wesoła, pracowita i nad życie kocha matkę i siostrę.
– Kirkor jest bogatym księciem, który za radą pustelnika szuka żony wśród ubogich dziewczyn, by przywrócić gnieźnieński tron prawowitemu władcy. Owym pustelnikiem jest król Popiel III, który został zrzucony z tronu i wygnany przez swojego brata Popiela IV.
– W „Balladynie” pojawiają się również postacie fantastyczne, takie jak nimfa wodna Goplana oraz jej słudzy – Skierka i Chochlik.
– Akcja „Balladyny” rozgrywa się w Gnieźnie oraz przy jeziorze Gopło. Postać Popiela III pozwala umiejscowić akcję ok. IX w., przy początkach państwa polskiego.
– „Balladyna” posiada spory wątek polityczny – ukazany świat sporów politycznych miał obrazować waśnie polskiej emigracji. Z kolei propozycja reform Grabca oraz jego mowa tronowa nawiązywała do reform cara Mikołaja I i europejskich monarchii absolutnych.
– Postać Balladyny nasuwa skojarzenia z inną literacką zbrodniarką, mianowicie Lady Makbet z dramatu Szekspira. Obie kobiety dążą do pełni władzy popełniając kolejne zbrodnie. Obie mordują swoich bliskich, by zyskać koronę dla siebie, jednak w końcu dosięga je kara.
Streszczenie utworu
1. Do chaty Pustelnika przybywa Kirkor, który prosi o radę w sprawie wyboru żony. Pustelnik opowiada Kirkorowi o swym bracie, Popiele IV, który pozbawił go tronu i rządzi obecnie twardą ręką. Popiel III mówi jednak, że zakopał prawdziwą koronę w lesie. Kirkor obiecuje pomoc w odzyskania przez Popiela III tronu, natomiast Pustelnik doradza księciu, by wziął sobie za żonę prostą dziewczynę z ludu.
2. Nimfa wodna Goplana była zakochana w wiejskim chłopie Grabcu, ten jednak nie odwzajemniał jej uczucia, gdyż był zakochany w Balladynie. Nimfa kazała leśnym duszkom, Skierce i Chochlikowi, by zwiedli Grabca idącego na schadzkę z Balladyną. Kazała im również zepsuć most, by zmusić Kirkora do zatrzymania się przy chatce Balladyny i Aliny.
3. Zgodnie z tym planem Kirkor zatrzymał się w chatce wdowy, gdzie zobaczył Alinę i Balladynę, które zauroczyły go swoją urodą. Książę jednak nie widział, którą dziewczynę wybrać, wdowa podpowiedziała mu, by wybrał tą, która przyniesie mu dzban malin.
4. Kirkor przystał na ten plan i siostry udały się do lasu zbierać maliny. Alina szybko zebrała owoce, podczas gdy Balladyna miała pusty dzban. Starsza siostra widząc to, postanowiła wziąć Alinie dzbanek i zabiła siostrę. Świadkiem morderstwa był Grabiec, który został zamieniony w wierzbę. Po tym zdarzeniu Balladynie na czole pojawiło się krwawe znamię, którego nie mogła zmyć. Natomiast pasterz Filon znalazł ciało ukochanej Aliny, którą pocałował w martwe usta.
5. Balladyna wróciła do Kirkora i matki z dzbanem malin i oznajmiła, że Alina uciekła z innym mężczyzną. Wdowa z Balladyną ruszyły z Kirkorem na zamek, gdzie odbył się ślub młodych.
6. Wkrótce po ślubie Kirkor wyjechał na wojenną wyprawę walczyć z przeciwnikami Popiela III. Tymczasem Balladyna wyrzuciła z zamku swoich znajomych ze wsi i nie pozwoliła odczarowanemu Grabcowi wejść na zamek.
7. Kirkor przesłał żonie zapieczętowaną skrzynię z nakazem, by jej nie otwierała. Pustelnika odwiedziła Balladyna, która poprosiła go o radę w sprawie krwawej blizny na czole. Pustelnik odpowiedział jej, że jedynie zmarła Alina może zmyć tą bliznę. Rozmowę tą podsłuchał Kostryn, dowódca straży Kirkora.
8. Tymczasem Goplana zamieniła Grabca w karcianego króla i podarowała mu koronę Lecha, prawowity symbol władzy polskich władców.
9. Do zamku przybył Gralon ze skrzynią od Kirkora. Wtedy Kostryn zasugerował Balladynie, że Gralon może coś wiedzieć o przeszłości królowej, więc wspólnie wbili mu miecz w plecy.
10. Podczas jednej z uczt do Balladyny przybyła jej matka, ta jednak się jej wyparła i kazała wyrzucić za drzwi.
11. Balladyna dowiedziawszy się, że Grabiec posiada prawowitą koronę, postanowiła go zabić nocą. Jednak po morderstwie zapomniała wziąć korony Lecha, co zrobił Kostryn.
12. Kirkor zdał sobie sprawę, że korona została skradziona, ogłosił więc zemstę na tym, kto posiada koronę. Balladyna z Kostrynem postanowili zamordować Pustelnika, by nikt nie podważył ich prawa do korony. Goplana widząc bieg wydarzeń, jakie sprowokowała, postanowiła odlecieć z kluczem żurawi na północ.
13. Tymczasem Goplana z Kostrynem przekupili część żołnierzy Kirkora i ruszyli przeciwko niemu. Kirkor zginął z rąk Kostryna i para zbrodniarzy została powitana na zamku jako prawowici władcy.
14. Balladyna chciała zagarnąć całą władzę dla siebie i postanowiła otruć Kostryna. Balladyna jako nowa władczyni, miała wydać wyroki nad zbrodniarzami. Zgłosił się do niej lekarz zamkowy, który domagał się sprawiedliwości za otrucie Kostryna. Następnie Filon chciał ukarania mordercy Aliny. Zjawiła się również wdowa, która poskarżyła się na wyrodną córkę, która ją wygnała. Balladyna wydała wyrok śmierci za te zbrodnie i tym samym skazała samą siebie na karę, po czym została rażona piorunem.