Sztuka reportażu

Reportaż jest coraz bardziej doceniany przez specjalistów oraz czytelników. Jedną z oznak tego jest przyznanie tegorocznej Nagrody Nobla Swiatłanie Aleksijewicz, która tworzy dzieła dokumentujące życie i społeczeństwo krajów byłego Związku Radzieckiego. 

Cechy i historia reportażu

Reportaż jako gatunek wykształcił się w drugiej połowie XIX wieku. Miał na to wpływ rozwój prasy i tworzenie artykułów z punktu widzenia osoby, która uczestniczy w opisywanych wydarzeniach. Za prekursora reportażu uważa się Egona Erwina Kischa, który stworzył dzieło „Szalejący reporter”. Z kolei za klasyka nowoczesnego reportażu uważa się Johna Reeda, który był naocznym świadkiem rewolucji meksykańskiej oraz rewolucji październikowej w Rosji. Obecnie wiodącymi kierunkami w reportażu jest dziennikarstwo śledcze oraz zaangażowane, które opisuje problemy ludzi w emocjonalny sposób, obdarzając głównych bohaterów wyrazami sympatii.

Nieraz też reportaż bazuje na opowieściach i danych, z którymi autor miał bezpośredni kontakt. Reportaż możemy podzielić ze względu na tematykę na społeczno-obyczajowe, podróżnicze, wojenne, sądowe, polityczne oraz popularnonaukowe. Gatunek ten powinien cechować się obiektywizmem i rzetelnością opisywanych wydarzeń. Z drugiej strony autor reportażu opisuje wydarzenia ze swojej perspektywy, co jest już nacechowane subiektywizmem. Ponadto w reportażu często nie brakuje cytatów, dialogów, wspomnień czy charakterystyki postaci.

Reportaż to dla autora często okazja do refleksji nad stanem państwa, społeczeństwa czy cech człowieka. Wiele reportaży ma z kolei cechy fabularne – występuje w nich fabuła, nieraz wartka akcja, postacie oraz splot wydarzeń.

Reportaż w Polsce

Polski reportaż jest na światowym poziomie, nie brakuje przedstawicieli i dzieł bardzo popularnych, które były tłumaczone na wiele języków. Jednym z najpopularniejszych typów jest reportaż podróżniczy, reprezentowany przez Arkadego Fiedlera, Alinę i Czesława Centkiewiczów, Melchiora Wańkowicza czy Ryszarda Kapuścińskiego. Nie brakuje również reportażu w innej tematyce. Teresa Torańska skupiała się na reportażu społecznym i politycznym, do jej najważniejszych dzieł można zaliczyć dzieło „Oni”, który jest cyklem wywiadów z byłymi dygnitarzami komunistycznymi. Z kolei Hanna Krall często podejmowała tematykę holokaustu oraz wojenną. Wojciech Giełżyński skupiał się na opisywaniu krajów trzeciego świata. W reportażach społeczno-politycznych, takich jak „Medytacje o Świecie Trzecim” czy „Indonezja, archipelag niepokojów” opisywane jest życie polityczne oraz zwykłych ludzi w krajach trzeciego świata.

Najnowsze pokolenie twórców reportaży podejmuje najczęściej tematykę wojenną, społeczną oraz polityczną. Wśród tych twórców można wymienić m.in. Wojciecha Jagielskiego, Mariusza Szczygło czy Jacka Hugo-Badera.