„Zdążyć przed Panem Bogiem” – streszczenie i opracowanie lektury

Utwór ten oparty jest na wywiadzie z Markiem Edelmanem, który opowiada o powstaniu w getcie warszawskim oraz swojej pracy jako kardiochirurga. Hanna Krall przedstawiła jego wspomnienia w charakterze reportażu. Książka przedstawia nie tylko wydarzenia w czasie powstania i życie codzienne w getcie ale również pracę Edelmana jako lekarza. Retrospekcje z powstania i czasów wojny nie są ułożone w porządku chronologicznym i pokazane są z punktu widzenia jednostki. Pierwsze wydanie książki ukazało się w 1977, natomiast wcześniej utwór był drukowany w czasopiśmie „Odra”. 

Marek Edelman poprzez doświadczenia wojenne ma nietypowy obraz Boga. Dla niego jest on przeciwnikiem, z którym walczą o ludzkie istnienia. On jako lekarz próbuje osłonić płomień życia, którą Bóg chce zgasić. Śmierć w utworze jest wszechobecna, w końcu w getcie nie jest ona czymś szczególnym. Edelman opowiada, jak w getcie każdy miał świadomość śmierci, która mogła nadejść każdego dnia. Mówi, że jedni zdecydowali się umrzeć w walce, natomiast inni popełniali samobójstwo.

Streszczenie lektury „Zdążyć przed Panem Bogiem”

1. Edelman opowiada o swojej roli w powstaniu i przebiegu wydarzeń w czasie akcji zbrojnej. Wspomina również swoich kolegów, Zygmunta Frydrycha i Mordechaja Anielewicza. Mówi o zbiorowych samobójstwach i o tym, że dla powstańca najbardziej godną śmiercią było zginięcie z bronią w ręku.

2. Marek Edelman mówi o tym, że po wojnie zabroniono mu udzielać wywiadów na temat powstania. Według partii politycznej nie umiał on wyrazić odpowiedniego patosu i nienawiści.

3. Następnie opowiada on o wszechobecnym głodzie w getcie i ludziach, których spotykał w czasie wojny. Wyodrębnia on trzy stadia choroby głodowej, które można było spotkać u mieszkańców getta.

4. Edelman opowiada o profesorze Janie Moll, który przeprowadził pierwszą operację na otwartym sercu. Edelman był jego współpracownikiem i wiele się od niego nauczył.

5. Edelman uważa, że powstanie było potrzebne, że śmierć w komorze gazowej, kiedy człowiek jest bezczynnie prowadzony na rzeź, jest o wiele gorsza niż śmierć w walce.

6. Rozmówca Krall wspomina, jak był świadkiem obcięcia Żydowi brody. Podaje również powody, dla których zdecydował się zostać w getcie, choć miał przepustkę. Opowiada również o Poli Lipszyc, która wsiadła z matką do transportu i tym samym skazała się na śmierć.

7. Marek Edelman wspomina również swoich pacjentów, których miał po wojnie. Pana Rudnego, pani Bubnerowej i pana Wilczkowskiego. Wilczkowski był w górach, gdzie cudem uniknął śmierci. Pan Rudny pracował przy maszynach, kiedy dostał zawału. Natomiast pani Bubnerowa zajmowała się sprzedażą długopisów. Przedstawia swój i ich stosunek do Boga oraz śmierci. Po zawale i operacji wszyscy oni postanawiają zmienić swoje życie.

8. Edelman wspomina powstanie, spotkanie z córką Leikina,  zastępcy komendanta żydowskiej policji. Opowiada również o Danielewiczu, przebiegu powstania w getcie i zbiorowych samobójstwach.

9. Opowiada on o propozycji Andrzeja Wajdy, by nakręcić film o getcie. Edelman miałby opowiadać o powstaniu a w filmie pokazane byłby materiały archiwalne i pamiątki z getta, jednak nie zgodził się na tą propozycję.

10. Rozmówca Krall wspomina samą akcję zbrojną, podczas której w bohaterski sposób zginął Michał Klipfisz. Opowiada też o działalności „łączników” i Jurku Wilnerze.

11. Edelman mówi, że cudem uniknął śmierci dwa razy, jeden raz Niemiec spudłował, natomiast za drugim razem znajomy ściągnął go z wozu, który dostarczał kontyngent na Umschlagplatz.

12. Edelman ponownie opowiada o lekarzu Janie Moll i zastanawia się nad sensem swojej pracy, która jest swoistą grą z Bogiem o życie ludzi.