„Antygona” autorstwa Sofoklesa z 442 r.p.n.e. jest jedną z trzech tragedii tebańskich (obok „Króla Edypa” i „Edypa w Kolonie”). Cykl ten oparty jest na mitach o tebańskim rodzie Labdakidów. Akcja dramatu rozgrywa się przed pałacem królewskim w Tebach w ciągu 24 godzin. Utwór składa się z części charakterystycznych dla tragedii antycznej: prologu, paradosu, epeisodionu, stasimon i exodusu. Główną bohaterką tragedii jest Antygona, córka Edypa i Jokasty, narzeczona Hajmona. Przeciwstawiła się ona rozkazowi Kreona, za co została skazana na śmierć.
„Antygona” przedstawia konflikt między prawem naturalnym (boskim) oraz umownym (czyli ludzkim). Dla Antygony najważniejsze jest prawo boskie, natomiast dla Kreona prawo ludzkie. Doradcy Kreona doradzają władcy, że jego rozkaz sprzeciwiający się prawu boskiemu jest niewłaściwy. Kreon jednak nie chce go zmienić, gdyż chce być przez poddanych postrzegany jako sprawiedliwy władca, który nie przedkłada dobra członków rodziny nad dobro państwa. Według niego Polinejkes był zdrajcą Teb i musiał ponieść karę. Dopiero wieszcz Tejrezjasz sprzeciwia się władcy i przekonuje Kreona do zmiany decyzji. Zarówno Antygona jak i Kreon ponoszą klęskę. Antygona umiera, natomiast Kreon traci wszystkich bliskich i musi żyć z poczuciem winy.
Streszczenie wydarzeń w utworze
Prologos
Akcja rozgrywa się w mieście Teby, którymi włada Kreon. Niedawno odbyła się bitwa braci walczących o władzę – Eteoklesa i Polinejkesa. Obaj oni zginęli w czasie walki, Kreon odziedziczył tron, w jednym z rozkazów Eteoklesa, który bronił miasta, kazał pochować z honorami. Z kolei Polinejkesa, który najechał na Teby, zakazał grzebać. Ich siostra, Antygona, żali się swojej młodszej siostrze Ismenie z tych wypadków. Antygonie bardzo zależy na pochowaniu brata, nawet wbrew rozkazowi króla. Ismena obawia się, że nieposłuszeństwo wobec Kreona wywoła jego gniew. Odmawia siostrze pomocy w pochowaniu Polinejkesa.
Parados
Chór sławi Eteoklesa, który pokonał najeźdźcę Polinejkesa.
Epejsodion I
Kreon jest bratem matki Edypa, Jokasty i ogłasza on, że teraz przejmuje władzę. Obwieszcza, że dobro państwa stoi dla niego wyżej od rodziny i zakazuje pochować ciała Polinejkesa. Po chwili jednak wbiega Strażnik, który oznajmia Kreonowi, że ktoś pochował ciało Polinejkesa. Kreon wpada w gniew i nakazuje odszukać osobę, która jest za to odpowiedzialna.
Stasimon I
Chór odśpiewuje pieśń o władzy i człowieku ujarzmiającym naturę. W pieśni mówi on, że człowiek powinien strzec praw ojczyzny, jednak nic nie mówi o poszanowaniu praw władcy, które mogą być sprzeczne z zasadami państwa.
Epejsodion II
Strażnik wprowadza schwytaną Antygonę, która właśnie grzebała ciało Polinejkesa. Kobieta przyznaje się do popełnionego czynu i zasłania się prawem boskim, które jest dla niej najważniejsze. Antygona jest dumna ze swojego czynu i nie czuje skruchy. Przed Kreonem staje również Ismena, którą władca oskarża o współudział. Ta nie zaprzecza, jednak Antygona chcąc ocalić siostrę mówi, że nie miała ona nic wspólnego z jej czynem. Kreon zarządza dla obu kobiet areszt domowy.
Stasimon II
Starcy tebańscy martwią się nieszczęściami, które prześladują rodzinę królewską. Mówią też o zbytniej pysze, która może zgubić człowieka. Jest to aluzja do postępowania Kreona i jego sposobu sprawowania władzy.
Epejsodion III
Hajmon rozmawia z ojcem (Kreonem), władca radzi mu by znalazł sobie inną kobietę, gdyż Antygona jest nieodpowiednia dla niego. Hajmon sprzeciwia się woli ojca i oznajmia, że będzie bronił narzeczonej. Kreon nie chce ściągnąć klątwy na miasto za zabójstwo krewnej i postanawia Antygonę zamurować żywcem.
Stasimon III
Hymn śpiewa pieśń na cześć Erosa i miłości Antygony z Hajmonem.
Epejsodion IV
Strażnicy prowadzą Antygonę na stracenie poza miasto.
Stasimon IV
Chór opowiada o innych osobach, które podobnie jak Antygona, zginęli broniąc prawa.
Epejsodion V
Wieszcz Tejrezjasz próbuje namówić Kreona do zmiany decyzji. Władca zgadza się i decyduje się ułaskawić Antygonę i pochować Polinejkesa.
Stasimon V
Chór śpiewa modlitwę z prośbą o pomoc do Dionizosa -Bakchusa, który jest patronem Teb.
Eksodos
Posłaniec mówi Kreonowi, że Hajmon w rozpaczy popełnił samobójstwo, a Antygona się powiesiła. Na te wieści żona Kreona, Eurydyka, również popełnia samobójstwo. Chór podkreśla, że należy przestrzegać prawa boskiego, nawet jeśli się jest władcą.
