„Pieśń o Rolandzie” jest jednym z najsłynniejszych i najstarszych poematów średniowiecznych. Opisuje wyprawę Karola Wielkiego do Hiszpanii przeciwko Saracenom. „Pieśń o Rolandzie” jest przykładem eposu rycerskiego, opisującego odwagę i bohaterstwo Rolanda. 

Najważniejsze informacje o utworze „Pieśń o Rolandzie”

– „Pieśń o Rolandzie” powstała prawdopodobnie w XI wieku, wcześniej jednak znana była w formie ustnej i śpiewana przez tzw. jongleurs (wędrownych śpiewaków).

– Najstarszy rękopis „Pieśni o Rolandzie” pochodzi z XII wieku.

– Autor poematu jest nieznany, jedynie na końcu rękopisu jest wspomniana osoba o imieniu Turold.

– „Pieśń o Rolandzie” należy do chansons de geste (pieśni o bohaterskich czynach).

– Akcja utworu dzieje się w 778 roku podczas wyprawy Karola Wielkiego do Hiszpanii przeciwko Saracenom. Punktem kulminacyjnym utworu jest bitwa w wąwozie Roncevaux.

– Choć „Pieśń o Rolandzie” opiera się na wydarzeniach historycznych, to waga tej bitwy jest wyolbrzymiona a los bohaterów również jest zmieniony. W rzeczywistości, którą znany z kroniki Einharda, Roland, hrabia Bretanii szedł na tylnej straży wojsk Franków, został znienacka zaatakowany przez Basków i zabity ze swoim oddziałem. Natomiast w utworze Roland zostaje wciągnięty w zasadzkę i ponosi śmierć z innymi rycerzami.

– Fabuła utworu składa się z następujących części: 1. Ekspozycja – pieśń opisuje narady w Saragossie i Akwizgranie, 2. Część I –  w utworze mowa o tym, że los całego narodu zależy od woli jednostki, 3. Część II – Śmierć Rolanda, którym kierowała zbytnia duma i pucha, jego klęska była spowodowana ludzkimi ułomnościami, 4. Część III – powrót Karola po pokonaniu Saracenów i zdobyciu Saragossy, 5. Część IV – Opisywana jest postać zdrajcy, Ganelona.

– W utworze postaci historyczne, takie jak Karol czy Roland, żyją pośród cudów religijnych. Karol rozmawiał z Bogiem przez Archanioła Gabriela, natomiast dusza Rolanda po śmierci zaniesiona była przez aniołów do nieba.

– Utwór pisany jest 10-zgłoskowcem.

– Roland jest głównym bohaterem i jednocześnie wzorem rycerza. Jest od odważny, waleczny, oddany władcy i troszczący się o kraj. Jest również gotowy do poświęceń za władcę, religię, współtowarzyszy. Cechuje go również ogromna pobożność. Roland jest również mistrzem we władaniu swoim mieczem Durendalem (który w głowicy zawierał relikwie), sam zawsze rzuca się w największy wir walk. Jednak czasami zatraca się w tych cechach, przez co brak mu rozwagi, umiarkowania, jest uparty i zawzięty. Najbardziej troszczył się o honor, przez co skazał na śmierć siebie i swoich współtowarzyszy.

– Scena śmierci Rolanda jest przykładem ars moriendi, pełna symboliki chrześcijańskiej oraz etosu rycerskiego. Roland w chwili śmierci udaje się na wzgórze z mieczem Durendalem oraz rogiem dowódcy. Odwraca się w kierunku pogan, by widzieli że umiera jako zwycięzca. Bije się również w pierś, żałując za grzechy i wyciąga prawą rękawicę w kierunku Nieba, żegnając się ze swoim rycerskim orężem. Ostatnim spojrzeniem patrzy na Hiszpanię, omiata wzrokiem wrogów, których się nie boi. Następnie archanioł Gabriel przejmuje rękawicę od rycerza i z Cherubinem i Michałem niesie jego duszę do raju.

Streszczenie lektury „Pieśń o Rolandzie”

1. Karol Wielki już od siedmiu lat walczy z Saracenami, zostało mu zdobycie Saragossy i pokonanie jej króla, Marsyla. Marsyl obawiał się Karola, jego doradca Blankandyryn podsunął mu pomysł, by udał że przyjmie chrześcijaństwo i zostanie jego wasalem, jeśli Karol się wycofa.

2. W tym czasie Karol świętował zdobycie Kordowy wraz z rycerzami, wtedy dotarli do niego posłowie Marsyla. Następnego dnia Karol zwołał naradę m.in. z Rolandem, Oliwierem i Ganelonem. Roland sprzeciwił się zawarciu ugody, z kolei Ganelon był za podpisaniem sojuszy. Po długich namysłach Karol wysłał Ganelona do króla Marsyla z posłannictwem. Ganelon bał się tej wyprawy, powierzył opiece cesarza swojego syna, Baldwina.

3. Ganelon przybył do Saraceny i rozmawiał z Blankandrynenm. Podczas rozmowy mówi o swojej nienawiści do bratanka cesarskiego, Rolanda, którego chciałby zabić. Saraceni obiecują, że pomogą mu w tym. Ganelon złożył propozycję Marsylowi, że jeśli przyjmie chrzest, od Karola otrzyma połowę Hiszpanii a drugą dostanie Roland. Marsyl nie był zadowolony z tego, lecz nie dał po sobie nic poznać.

4. Marsyl zwołał naradę ze swoimi doradcami oraz Ganelonem. Podczas narady szykowano spisek przeciwko Rolandowi. Ganelon przekonywał, że zamiast atakować Karola, lepiej zabić Rolanda, Oliwiera i dwunastu paru rycerzy, którzy chcą walczyć z Saracenami. Marsyl miał zabić Rolanda i Oliwiera, kiedy Ci będą na tylnej straży.

5.  Ganelon po powrocie powiedział Karolowi, że Marsyl przyjął jego warunki i dał mu klucze do Saragossy. Tymczasem wojska Saracenów otaczały oddziały Karola. Roland miał trzymać tylną straż, podczas podróży Karola do Saragossy.

6. Tylna straż zaczęła zbliżać zagrożenie, kiedy ujrzała liczne wojska pogańskie. Roland wbrew radzie Oliwiera, nie zadął w róg wzywając cesarza. Wolał umrzeć honorowo niż przeżyć w niełasce.

7. Arcybiskup Turpin pobłogosławił zebranych i zapewnił ich, że polegli zostaną męczennikami. Oliwier i Roland domyślili się, że za zdradą stoi Ganelon.

8. Oddział Rolanda nie dał rady przewadze liczebnej pogan. Choć rycerze dzielnie walczyli, to zostali zgładzeni. Pod koniec walki, za namową arcybiskupa Turpina, Roland zadął w róg by wezwać Karola, który miał zabrać ich ciała do ojczyzny.

9. Karol ruszył z odsieczą, rozkazał zdrajcę Ganelona w tym czasie trzymać pod kluczem. Na polu walki Roland odciął Marsylowi prawą pięść. Poganie uciekli, Oliwier został ranny ale ostatkiem sił zabił przeciwnika. Roland zobaczył, że przy życiu został jedynie on, arcybiskup Turpin i Gotier z Hum. Wszyscy byli ranni, Roland zajął się arcybiskupem i  Oliwierem. Sam, kiedy poczuł nadchodzącą śmierć, wspiął się więc na wzgórze.

10. Na wzgórzu Roland modlił się do Boga i wspominał ukochany kraj i króla. Po śmierci aniołowie zanieśli Rolanda do nieba.

11. Karol zasmucił się widząc śmierć swoich rycerzy, za Saracenami wysłał pościg, który ich pokonał. W Saragossie nikt nie był zadowolony z rozwoju sytuacji, wielu rycerzy zginęło a Marsyl stracił dłoń.

12. Do Marsyla przybył emir Baligant, który zaproponował mu oddanie Hiszpanii w zamian za obronę przed Frankami.

13. Tymczasem Karol wrócił do Ronsewal, by poszukać ciała Rolanda. Rycerz wraz z Oliwierem i Turpinem mieli być pochowani w zbiorowej mogile we Francji, a ich serca owinięte w jedwabne całuny i złożone w trumnie z białego marmuru. Wtedy pojawili się posłowie Saracenów, którzy wypowiedzieli królowi wojnę.

14. W czasie walki zginął syn i brat emira, Karol zadał emirowi śmiertelny cios. Marsyl umarł z boleśni i Saragossa została zdobyta. Narzeczona Rolanda, otrzymując wiadomość o jego śmierci, również zmarła. Karol osądził zdrajcę Ganelona na śmierć wraz trzydziestoma krewnymi. Wdowa po Marsylu postanowiła ochrzcić się z własnej woli.