Akcja utworu „Dym” odbywa się w 70. latach XIX wieku, na poddaszu kamienicy położonej niedaleko fabryki. Bohaterami są Marcyś, który całymi dniami pracuje w fabryce, sumiennie wypełniając swoje obowiązki. Dla jego matki, wdowy, jest on najważniejszą i jedyną bliską osobą. jej dzień toczy się wokół obowiązki związany z przygotowaniem jedzenia i odzieży swojemu synowi.

Maria Konopnicka w utworze porusza problematykę matczynej miłości i rozpaczy po stracie syna. Poprzez swoje gesty i zachowanie matka pokazuje całkowite oddanie i bezwarunkową miłość do syna. Dym jest obecny w utworze jako symbol fabryki, również miejsca śmierci Marcysia a także symbol przemijalności i kruchości ludzkiego życia. 

Streszczenie wydarzeń w lekturze „Dym”

1. Matka codziennie obserwuje dym unoszący się nad fabryką. W niej pracuje jej syn Marcyś. Matka stara mu się oddać wszystko co najlepsze, choć nie mają za wiele. Oddaje swoją porcję jedzenia i niezauważenie dojada resztki po nim, by syn był zawsze najedzony. Po przyjściu syna z pracy, zazwyczaj chwilę rozmawiają a potem on szybko zasypia po wyczerpującej pracy w fabryce.

2. Pewnego dnia syn obudził się z krzykiem w nocy. Miał koszmar, w którym śniło mu się, że uderzył w niego piorun. Matka starała się go pocieszyć, że piorun w śnie oznacza zbliżające się wesele. Jednak ani on ani ona nie mogli potem spać spokojnie.

3. Następnego dnia Marcyś wyszedł do pracy wesoło wygwizdując znane mu piosenki. W ciągu dnia matka usłyszała huk wybuchu, słup dymu i krzyki z ulicy „kotłowy zabity”.

4. Po tym dniu kobieta często siadywała w ubogiej izbie i obserwowała dym z fabryki, jednocześnie wspominając zmarłego syna.