Zbigniew Herbert żył w latach 1924-1998 i jest uznawany za jednego z najważniejszych polskich poetów współczesnych. Do jego najbardziej znanych dzieł należy cykl poetycki „Pan Cogito”, dramaty takie jak „Jaskinia filozofów” oraz „Listy naszych czytelników” a także zbiory esejów „Barbarzyńca w ogrodzie” i „Martwa natura z wędzidłem”. Herbert został odznaczony Orderem Orła Białego a także był często wymieniany wśród pretendentów do Literackiej Nagrody Nobla.
Opracowanie wybranych utworów Zbigniewa Herberta
Sprawozdanie z raju
Wiersz Herberta opowiada o raju, który jednak różni się od religijnych wyobrażeń. Poeta upodabnia go bardziej do socjalistycznej utopii. Jest tu mowa o pensjach, cenach, pracy oraz fabrykach. Stąd język utworu przypomina polityczne wystąpienia. Podmiot jednak zaznacza, że raj nie jest idealny i przy jego budowie nie wszystko wyszło według planu. Ludzie więc żyją w pewnej niepewności, nie wiedzą jak będzie wyglądać przyszłość a Boga mogą oglądać jedynie wybrani.
Herbert w wierszu krytykuje ustrój socjalistyczny, w którym gospodarka była w złym stanie, ludzie byli biedni i brak było wolności słowa. Kolejnym wymiarem wiersza jest wizja raju, która jest lepszą wersją dobrze znanej rzeczywistości. Pojawia się w niej praca i ceny, brak tu abstrakcyjnej wizji, której ludzie nie umieją sobie wyobrazić.
Kamyk
Autor w wierszu przedstawia kamyk jako doskonałe stworzenie. Według niego kamyk jest idealnie wypełniony swoim kamiennym sensem, jego ciało jest szlachetne, pilnuje swoich granic, ma wyważone proporcje i jest pełen godności. Taki sposób przedstawienia kamyka jest zabiegiem mającym zwrócić uwagę na człowieka jako osobę niedoskonałą. Możemy wnioskować, że człowiek posiada opozycyjne cechy, jest niedoskonały, ułomny, cechuje się zmiennością uczuć, często jest niepewny swoich celów i samego siebie. Jednak to człowiek żyje i to on nawet z pewnymi niedoskonałościami, jest istotą myślącą i wartościową.
Pan Cogito a ruch myśli
Wiersz ten został wydany w tomiku „Pan Cogito „w 1974 roku. Tytułowy Pan Cogito jest osobą wykształconą, która mierzy się z poglądami współczesnego świata. Wiersz opowiada o myślach, które chodzą po głowie. Opisywana sceneria, w której toczy się utwór, jest nudna, wyschła i szara. Odpowiada ona stanowi umysłowemu bohaterowi, którego myśli są bezcelowe, jałowe i „nie mają się gdzie podziać”. Umysł nie nawiązuje do tradycji, nie odwołuje się do wcześniejszych wzorców. Woli wykreować nową rzeczywistość, która jest jednak jałowa, bezcelowa i brak jej polotu. Poeta chciał zwrócić uwagę, by ludzie pobudzili swoje myślenie, nie ograniczali się do dzisiejszej wizji świata ale sięgali również po wcześniejsze wzorce i tradycyjne poglądy.
Dusza Pana Cogito
Utwór opowiada o duszy, na początku przywołuje jej religijne znaczenie. Dusza tak rozumiana po śmierci wychodziła z ciała i wędrowała do Nieba. Jednak dusza Pana Cogito inaczej się zachowuje, za życia oddziela się ona od ciała i samotnie wędruje po świecie. W tym czasie Pan Cogito pozbawiony jest duszy, a jednocześnie swojego człowieczeństwa, wrażliwości. Jego stan psychiczny w tym czasie jest zły, jest on też niepewny, zagubiony i wyczekuje na powrót duszy. Kiedy dusza wraca, Pan Cogito odzyskuje spokój ducha i wewnętrzną równowagę. Jednocześnie poeta zwraca uwagę, że wśród ludzi jest za mało dusz, przez co wiele osób pozbawionych jest sumienia i wrażliwości.
Modlitwa Pana Cogito
Wiersz jest inwokacją, w której podmiot zwraca się do Pana Boga. Narrator opowiada o miejscach, w których był, jednocześnie dziękując Bogu za stworzenie tak pięknego i różnorodnego świata. Wspomina więc o mieście Manchester, greckim Akropolu czy Tarquinii. Podmiot liryczny zwraca się pokornie do Boga, z radością poznaje świat i samego siebie. Narrator jest ciekawy świata i ludzi, nawiązuje z nimi kontakty, jest tolerancyjny i otwarty na różne poglądy i zachowania spotykane w czasie swojej wędrówki. Jest to również osoba oczytana, która umie docenić zabytki oraz dobra kultury. Dla podmiotu największą zaletą świata jest różnorodność, z którego wypływa jego piękno.
