W swojej powieści Michel Ende przedstawił pojęcie czasu oraz to, jak jest pojmowane w społeczeństwie. Przygody małej Momo to pełne humoru opowieści, w których kraina fantazji miesza się z światem rzeczywistym. Momo, czyli główna bohaterka powieści, musi uratować ludzi przed złodziejami czasu. Z pomocą Mistrza Hory i żółwicy Kasjopei znajdują sposób na Szarych panów. 

Opracowanie lektury

– Pełny tytuł książki „Momo” to „Momo czyli osobliwa historia o złodziejach czasu i dziecku, które zwróciło ludziom skradziony im czas”.

– Powieść została wydana w 1973 roku. W Polsce pierwsze wydanie było w 1978 roku.

– Główną postacią jest mała dziewczynka Momo, który ma niezwykły talent słuchania.

– Inni bohaterzy to: Gigi Oprowadzacz (Girolamo), Beppo Zamiatacz Ulic, przyjaciele Momo czyli Nino i Nicola, Mistrz Secundus Minutius Hora, Szarzy panowie oraz żółwica Kasjopeja.

– Na postawie powieści powstał zarówno film animowany oraz fabularny.

Streszczenie książki „Momo”

1. Momo uciekła z domu dziecka, gdzie była źle traktowana i bita. Przybyła do pewnego małego miasteczka i zamieszkała w amfiteatrze. Mieszkańcy tej miejscowości chcieli pomóc dziewczynce i zaproponowali, żeby zamieszkała u jednego z nich. Momo jednak wolała zostać w amfiteatrze. Mieszkańcy pomogli jej się tam urządzić a murarz Nicola przyniósł do niej piecyk i na ścianie namalował wazonik z kwiatami.

2. Dziewczynka miała moc słuchania rzeczy, których inni nie słyszeli. Wiele osób przychodziło do niej z problemami, które ona pomagała rozwiązywać. Jeden ze sporów był między barmanem Nino i murarzem Nicola. Okazało się, że Nicola kupił od Nina obrazek św. Antoniego w zamian za radio. Dopiero po wymianie okazało się, że za obrazkiem znajduje się banknot, który Nino chciał odzyskać. Dopiero Momo rozwiązało problem i panowie pogodzili się.

3. Inny problem do rozwiązania miał chłopiec, który posiadał kanarka, jednak ten nie potrafił śpiewać. Momo długo słuchała kanarka, aż ten zaczął pięknie śpiewać. Często też dzieci przychodziły do Momo się pobawić. Niezwykła dziewczynka była gwarantem udanej zabawy, gdyż miała wspaniałe pomysły.

4. Jednym z najlepszych przyjacieli Momo był stary Beppo Zamiatacz Ulic. Był to starszy, spokojny i nieco dziwaczny mężczyzna. Kolejnym przyjacielem był Girolamo, nazywany Gigim Oprowadzaczem. Jego przydomek wziął się stąd, że często oprowadzał wycieczki po mieście i opowiadał im wymyślone historie. Swój dar opowiadania wykorzystywał też do wymyślania bajek dla Momo.

5. Pewnego dnia w mieście pojawili się Szarzy panowie. Wszystko zapisywali,  z nikim nie rozmawiali i następnie szybko zniknęli. Ludzie szybko o nich zapomnieli, jednak oni wkrótce ponownie pojawili się w miasteczku. Odwiedzili fryzjera Fusi i stwierdzili że bardzo marnuje czas. Zaproponowali mu oszczędzanie czasu i wkładanie go do ich Kasy Oszczędności Czasu, którą udostępnią mu na emeryturze. Fryzjer Fusi się zgodził, jednak zaszła w nim przemiana. Stał się nietowarzyski, przestał odwiedzać mamę i swoją dziewczynę.

6. Niedługo potem inni dorośli też przekazali czas do Kasy Oszczędności Czasu. Przez oszczędzanie nie mieli czasu na dzieci i zbywali je drogimi podarkami. Momo zauważyła, że jej przyjaciele Nino i Nicola również byli nieszczęśliwi przez oszczędzanie czasu. Momo pomogła Nino w pogodzeniu się z żoną i przywróceniu swojego interesu. Przez to jednak Szarzy panowie stracili czas, chcieli więc powstrzymać Momo.

7. Dziewczynkę nawiedzili więc Szarzy panowie, jednym z nich był agent BLW/553/c i przyniósł jej doskonałą lalkę. Momo nie chciała jednak poświęcać przyjaciół dla lalki. Dzięki swojej zdolności słuchania wprowadziła agenta w trans i ten opowiedział jej o prawdziwych zamiarach swojej instytucji.

8. Momo zorganizowała zebranie, na którym opowiedziała dzieciom o niebezpieczeństwie grożącym ze strony Szarych panów. Dzieci zgodziły się, że trzeba urządzić paradę, zaprosić do niej dorosłych, by wszyscy mieszkańcy ocknęli się spod wpływu Szarych panów. Jednak na paradę żaden dorosły nie zwrócił uwagi.

9. Beppo Zamiatacz Ulic sprzątał po paradzie i ze zmęczenia zasnął niedaleko wysypiska śmieci. Gdy się przebudził, zauważył Szarych panów, którzy przeprowadzali egzekucję agenta BLW/553c poprzez pozbawienie go czasu. Okazało się że czas jest ukryty w cygarach, którzy Szarzy panowie cały czas palili. Ukarany agent rozpłynął się w powietrzu, teraz mieli się zająć Momo. Beppo wsiadł na rower i pojechał ostrzec dziewczynkę.

10. Tymczasem Momo odwiedziła żółwica Kasjopeja, która odprowadziła ją do odległego świata, do domu Nigdy na ulicy Nigdzie. W domu tym mieszkał Mistrz Hora, który ugościł ją i opowiedział o Szarych panach. Byli to złodzieje czasu, stworzeni przez samych ludzi, którzy ciągle oszczędzali czas. Mistrz Hora wyjaśnił Momo, że Szarzy panowie kradli Kwiaty Jednej Godziny i tam zamykali czas. Dzięki nim kradli czas, jednak pozbawieni cygar, rozpływali się w nicość.

11. W tym samym czasie Szarzy panowie poszukiwali Momo, jednak nigdzie jej nie odnaleźli. Mieli plan zaskarbić jej przychylność i przekupić ją czasem, jednak stwierdzili, że z tego nic by nie wyszło. Postanowili więc wykorzystać do tego jej przyjaciół. Beppo w tym samym czasie poszukiwał Momo, jednak on też jej nie znalazł.

12. Momo obudziła się w swoim domu z żółwicą Kasjopeją. Odnalazła list od Gigiego, który oferował jej zapłatę za jej posiłki. Wkrótce okazało się, że Momo nie było przez rok w miasteczku. W tym czasie Gigi dzięki Szarym panom miał wielki majątek i wyjeżdżał na występy, by opowiadać swoje historie. Gigi jednak czuł, że jego opowieści stają się nudne. Kiedy zaczął podczas swoich występach opowiadać o Szarych panach, szybko dostał telefon, żeby o tym nie opowiadał gdy że straci cały majątek.

13.  Beppo cały czas szukał Momo, poszedł też zgłosić jej zaginięcie na policję. Jednak tam mu nie uwierzyli i zamknięto go w szpitalu dla wariatów. Beppo musiał oddać im 10000 godzin swojego czasu, by był wpuszczony. Musiał więc odpracować te godziny, dlatego teraz pracował bez wytchnienia. Inne dzieci zostały zabrane do tzw. „przechowalni dzieci”, gdzie uczono ich, jak należy się bawić.

14. Momo nie miała więc żadnych przyjaciół, którzy mieliby wolny czas. Nawet kiedy jadła śniadanie u Nina, nie mogła się za dużo dowiedzieć, gdyż był on cały czas zajęty. Odwiedziła więc Gigi, który właśnie jechał na kolejne występy. Jednak sekretarki i zajęcia związane z jego pracą uniemożliwiały im rozmowę. Również inne dzieci miały mnóstwo zajęć w „przechowalni dzieci”.

15. Momo więc nie miała nikogo do towarzystwa i ogromny nadmiar czasu. Wtedy zjawili się u niej Szarzy panowie, którzy zaproponowali jej oddanie przyjaciół w zamian za wskazanie drogi do Mistrza Hory. Momo powiedziała jej jednak, że jest to niemożliwe, gdyż drogę do mistrza zna jedynie żółwica Kasjopeja, która zniknęła. Szarzy panowie rozpoczęli więc poszukiwania żółwia.

16. Po niedługim czasie u Momo pojawiła się Kasjopeja i zabrała ją do Mistrza Hory. Jednak nie zauważyli, że śledzili ich Szarzy panowie. Dopiero w domu Mistrza Hory zorientowali się, że Szarzy panowie ich śledzili i są oblężeni. Mistrz Hora opowiedział Momo o tym, że kiedy on zaśnie, czas przestanie biec. Wszystko przestało by istnieć, jedynie żółwica Kasjopeja przeżyłaby, gdyż ma czas w sobie.

17. Plan Mistrza Hory był taki, że Momo odnajdzie kryjówkę Szarych panów i uwolni Kwiaty Jednej Godziny, dzięki czemu będzie można oddać czas ludziom. Hora zasnął i cygara Szarych panów zaczęły się wypalać. Ratowali się i szli do Banku Kasy Oszczędności Czasu, a za nimi szły Momo i Kasjopeja. Kiedy zauważyli Momo, która trzymała Kwiat Jednej Godziny, rzucili się na nią. Ta jednak uciekła a Kasjopeja wpadła im pod nogi. Kiedy ostatni Szary pan zniknął, Momo otworzyła skarbiec i uwolniła kwiaty. Dzięki temu czas został przywrócony i wszystko wróciło do normy.