Jan Parandowski jest znany przede wszystkim ze swojej twórczości inspirowanej kulturą antyczną Grecji i Rzymu. Wśród jego dzieł znajdują się zarówno opracowania naukowe, tłumaczenia jak i utwory z literatury pięknej. Do jego najważniejszych dzieł należy „Mitologia”, „Dysk olimpijski” czy „Przygody Odyseusza”.

Opracowanie lektury – najważniejsze informacje o „Przygodach Odyseusza”

– Utwór został wydany w 1935 roku.

– Jest to adaptacja starożytnego eposu „Odyseja”, autorstwa Homera. Jednak Parandowski zmienił język oraz rodzaj literatury, natomiast treść pozostawił taką samą.

– Wędrówka Odyseusza została przedstawiona w formie powieści, w której wypowiada się 3-osobowy, wszystkowiedzący narrator.

– Akcja utworu toczy się ok. 1200 r. p.n.e., po wojnie trojańskiej. Miejscem akcji jest Morze Śródziemne oraz wyspy greckie.

– Głównym bohaterem jest Odyseusz, który po zakończonej wojnie trojańskiej powraca do domu. Jest on królem Itaki, synem Laertesa, mężem Penelopy i ojcem Telemacha. Podczas zdobycia Troi, jak i w czasie swojej wędrówki wykazuje się sprytem i przebiegłości. Ma on swoich sojuszników pośród greckich bogów – przede wszystkim Atenę. Natomiast jego największym wrogiem jest Posejdon, który utrudnia mu powrót do domu. Również Helios nie przepada za Odyseuszem, gdyż towarzysze bohatera zabili kilka ulubionych wołów boga.

– W „Przygodach Odyseusza” świat rzeczywisty miesza się z światem fantastycznym, w którym występują bogowie greccy, potwory oraz różne postacie z mitologii. Wydarzenia i bohaterowie historyczni to wojna i zdobycie Troi, postacie takie jak Parys, Helena czy Agamneon, z kolei postaciami fantastycznymi są Scylla, Chabryda oraz szereg greckich bogów występujących w utworze.

– Wędrówka Odyseusza symbolizuje ludzki los, podczas którego musimy stawić czoła różnym przeciwnościom. Jednak dzięki odwadze, sprytowi, dążeniu do sukcesu oraz nadziei jesteśmy w stanie przezwyciężyć trudności i osiągnąć sukces.

Streszczenie wydarzeń w utworze

1. Po zakończonej wojnie trojańskiej dwanaście statków Odyseusza rusza w podróż do Itaki. Napotkali jednak niepomyślne wiatry, które zapędziły ich do krainy Kikonów. Żołnierze Odyseusza zrabowali tamtejsze miasto, podczas bitwy wiele ludzi Odyseusza zginęło i musiał on uciekać z wyspy.

2. Ich statki dopłynęły do wybrzeży krainy Lotofagów, którzy żywili się lotosem. Jednak każdy, kto zjadł te ziele, tracił pamięć i nie chciał opuszczać tej krainy.

3. Następnie udali się na kolejną wyspę, na której pasły się dzikie kozy. Na kolejnej wyspie dostrzegli jaskinię, przy której była spiżarnia oraz zwierzęta. Odyseusz wraz z towarzyszami rabowali te zapasy, aż pojawił się właściciel, Cyklop Polifem. Uwięził on Odyseusza i jego towarzyszy w jaskini. Jednego dniach zjadł dwóch żołnierzy, następnego dnia czterech. Kolejnego Odyseusz opowiedział mu swoją historię, powiedział że ma na imię „Nikt” i poczęstował winem. Następnie wypalił mu oko, wtedy przybiegły inne Cyklopy i kiedy pytały kto mu to zrobił, Polifem odpowiadał że „Nikt”.

4. Aby się uwolnić z jaskini cyklopa, Odyseusz wraz z przyjaciółmi przywiązali się pod brzuchami baranów. Kiedy Cyklop wypuścił zwierzęta na łąkę, Odyseusz z towarzyszem byli wolni. Kiedy odpływali, Odyseusz krzyczał do Polifema, żeby zapamiętał jego imię „Odyseusz”. Na to cyklop poprosił swojego ojca, Posejdona, by ten rzucił klątwę na niego. Od tego momentu Odyseusz miał długo tułać się po morzu, nim dotrze do domu.

5. Odyseusz do Eolii, gdzie mieszkał król wiatrów Eol. Odyseusz opowiedział mu swoje przygody, za co król nagrodził mu woreczek w którym mieściły się złe wiatry i wichury. Statki ruszyły i kierowały się do Itaki, wypuszczając przyjazne wiatry. Jednak w czasie podróży jego towarzysze wypuścili nieprzyjazne wiatry i znaleźli się oni ponownie u wybrzeży Eolii. Jednak tym razem król Eol nie przywitał ich przyjaźnie i nie wspomógł wiatrem.

6. Odyseusz z towarzyszami z braku wiatru musieli wiosłować do kolejnej krainy. Dotarli do lądu zamieszkanego przez olbrzymów-ludożerców nazywanych Lestrygonami. Ludożercy zniszczyli flotę Odyseusza, któremu został jedynie jeden statek, którym wraz z garstką przyjaciół uciekli.

7. Na kolejnej wyspie część podróżników ruszyła w głąb lądu i dotarła do zamku boginki o imieniu Kirke. Była ona córką króla Słońca i czarodziejką. Kiedy podróżnicy jedli u niej ucztę, ta zamieniła ich w świnie. Jedynie jeden z nich zdołał uciec i pobiegł do Odyseusza opowiedzieć o tym. Odyseuszowi pomógł Hermes, który podarował mu ziele leczące zły urok. Ostrzegł też Odyseusza, by nie dał się dotknąć różdżką Kirke. Odyseuszowi to się udało, Kirke przeprosiła i przywróciła wszystkim dawną postać. Odyseusz na wyspie Kirke spędził rok, dowiedział się że musi udać się do wieszcza Tejrezjasza, by dowiedzieć się co zrobić, by oddalić klątwę bogów.

8. Popłynęli oni do krainy Kimeryjczyków, gdzie Odyseusz złożył ofiary umarłym. Woń zabitych zwierząt zwabiła dusze a wśród nich wieszcza Tejrezjacha. Ten opowiedział mu, że czeka go jeszcze wiele lat tułaczki. Wśród zmarłych Odyseusz zobaczył też swoją matkę, która powiedziała mu, że żona Penelopa czeka wiernie na niego, odpychając zalotników. Syn dorasta a stary król zamieszkał na wsi.

9. Odyseusz odpłynął stamtąd do czarodziejki Kirke, która ostrzegła go przed Syrenami, które zwodzą podróżnych śpiewem oraz Scyllą i Chabrydą. Scylla była potworem morskim o dwunastu łbach i sześciu głowach, natomiast Chabryda wciągała morze i z powrotem je wypluwała. Kiedy statek Odyseusza płynął obok krainy Syren, ten kazał towarzyszom zalepić sobie uszy woskiem a siebie przywiązać do masztu. W ten sposób wszyscy zostali uratowani a on sam wysłuchał pięknego śpiewu Syren. Przepływając obok skał zamieszkałych przez Scyllę i Chabrydę, Odyseusz stracił sześciu ludzi.

10. Reszta załogi dopłynęła do krainy Słońca, wyspy Trynakrii. Odyseusz zabronił swoim towarzyszom zabijać zwierzęta, jednak ci go nie posłuchali i zabili kilka wołów. Kiedy odpływali z wyspy, rozpętała się burza. Piorun trafił w okręt, który zatonął. Cała załoga zginęła poza Odyseuszem, który płynął na tratwie. Szczęśliwie ominął skały Scylli i Chabrydy i dopłynął do wyspy Ogigia. Tam obudził się na brzegu i spotkał kobietę Kallipso. Nimfa zaprowadziła go do swojego domu i Odyseusz spędził z nią kilka lat.

11. W tym czasie zalotnicy ubiegający się o rękę Penelopy byli coraz bardziej natarczywi. Zamieszkali w jego zamku i korzystali z ich zapasów. Przed Telemachem zjawiła się Atena, przebrana za Mentesa, króla Tafijczyków. Powiedziała Telemachowi, by ruszył w świat w poszukiwaniu wieści o Odyseuszu. Nim ruszył w podróż, na zgromadzeniu ludowym skarżył się na zalotników i mówił o swoim ojcu, ci jednak się nie przejęli. Telemachowi w wyprawie towarzyszyła Atena pod postacią Mentora. Przybyli oni do Pylos, króla Nestora. Następnie popłynęli do Sparty do króla Menelaosa, który powrócił z wojny trojańskiej. Opowiedział Telemachowi o wojnie, swoich przygodach i o tym, że Odyseusz zamieszkuje na wyspie Ogigii u nimfy Kalipso.

12. Odyseusz zbierał się do podróży powrotnej, choć nimfa go zatrzymywała. Jednak kiedy tylko odpłynął z wyspy Kalipso, Posejdon wzburzył morze i łódź Odyseusza została zniszczona. Bohaterowi pomogła boginka morska Leukotea, która dała mu przepaskę, dzięki której nie mógł utonąć. Zaczął płynąć w kierunku lądu, jednak morze ciągle go wchłaniało, w końcu zobaczył ujście rzeki i płynąć modlił się do bóstwa tej rzeki. Odyseusz w końcu wyszedł na brzeg, oddał bogince przepaskę i wykończony zasnął w lesie.

13.  Odyseusza obudził śmiech ludzi, była to królewna Nauzykaa z dziewczętami, które się bawiły nad rzeką. Dziewczęta spłoszyły się brudnym mężczyzną, natomiast królewna dała mu ubranie i odwiozła pod bramy miasta. Od tego momentu towarzyszyła mu Atena pod postacią dziewczynki. Bogini okryła bohatera niewidzialnym obłokiem i dzięki temu Odyseusz doratarł do króla Feaków, Alkonoosa. Bohater natknął się na ucztę, pod zdjęciu z niego czaru niewidzialności, poprosił królową o pomoc w dotarciu do domu. Odyseusz brał udział w zawodach rzutu dyskiem, wygrał go i wzbudził podziw wśród Feaków.

14. Odyseusz dopłynął statkiem Feaków do Itaki. U brzegu napotkał Atenę pod postacią młodzieńca, która opowiedziała mu o zalotnikach. Sam Odyseusz również był w niebezpieczeństwie, gdyż ktoś mógłby próbować go zabić. Zamieniła Odyseusza w staruszka i powiedziała, by udał się do zagrody pasterza świń Eumajosa, tam Odyseusz został ugoszczony i spędził kilka dni. Po kilku dniach u Eumajosa zjawił się Telemach, wtedy Odyseusz odzyskał normalny wygląd i ojciec z synem padli sobie w objęcia.

15. Zalotnikom nie udało się zabić Telemacha, królewicz wrócił do pałacu i powiedział Penelopie że Odyseusz żyje. Odyseusz wszedł do pałacu pod postacią staruszka, na jego widok zalotnicy zaczęli kpić i wyśmiewać go. Odyseusz spokojnie przyjmował zniewagi. Penelopa opowiedziała staruszkowi, że jutro będzie turniej, podczas którego ten kto podniesie łuk Odyseusza i przestrzeli strzałę przez 12 otworów w toporach, otrzyma królestwo i rękę Penelopy. 

16. Podczas zawodów jedynie Odyseusz zdołał napiąć cięciwę i trafić przez 12 otworów, wtedy zalotnicy rozpoznali Odyseusza i rozpoczęła się bitwa. Odyseusz z Telemachem i jego przyjaciółmi pozabijali zalotników, zostawili przy życiu jedynie nadwornego pieśniarza i urzędnika – posłańca. Odyseusz spotkał się z Penelopą a następnie udał się do swojego ojca Laertesa. Krewni zalotników zaczęli domagać się sprawiedliwości i podburzali naród przeciwko Odyseuszowi. Rozpoczęła się walka, jednak spór przerwała Atena, która kazała buntownikom rozejść się do domów.