Gustaw Herling-Grudziński żył w latach 1919-2000. Jest on znany przede wszystkim ze wspomnień pt. „Inny świat”, w której opowiada o życiu w sowieckim łagrze. W czasie wojny został aresztowany przez NKWD i zesłany na Syberię, natomiast po wojnie osiadł na emigracji, gdzie dał się poznać jako krytyk dyktatury komunistycznej, eseista, krytyk literacki oraz dziennikarz.

Opracowanie wybranych opowiadań

Wieża

Główny bohater spędza lato 1945 między Bolonią a Rawenną. Jest on żołnierzem i skierowano go na misję wojskową do Mediolanu, po kilku tygodniach poprosił o urlop, który zamierzał spędzić w Piemoncie, nieopodal Sycylii. Znajomy Włoch daje mu klucze do domku dalekiego krewnego, który był niegdyś zamieszkiwany przez emerytowanego nauczyciela. Domek był położony na zielonym zboczu, w oddaleniu od miasta. Bohater zamieszkał w domu i natrafił tam na małą książeczkę autorstwa de Maistre’a i zaczął ja czytać. Książka opowiadała o legendzie związanej z ruinami starego zamku z okrągłą wieżą, gdzie miała być przetrzymywana księżniczka Maria di Braganza przez zazdrosnego męża, hrabiego Renato di Challant. Kobieta zmarła w wieży, zagłodzona przez swojego męża. Książka opowiadała także o drugiej wieży, kwadratowej, w której widywano ducha białej damy. Z książki bohater dowiedział się, że w XVIII w. w wieży zamknięto trędowatego z księstwa Oneglia. Chory miał tam spędzić życie, a władze miasta miały mu dostarczać żywność. Autor książki był tam i rozmawiał z tym człowiekiem. Wypytywał go o jego siedzibę i życie, podziwiał kwiaty, które wyhodował. Trędowaty o nazwisku Lebrosso nie miał rodziny, spędzał samotnie wszystkie te lata. Chory zajmował się ogrodnictwem, wyrabianiem koszyków i modlitwą. Dla de Maistre był bardzo samotnym człowiekiem i autor współczuł mu takiego życia. Pewnego razu do wieży przybłąkał się kundel, jednak wkrótce żołnierze mu go zabrali a ludzie z wioski ukamienowali psa. Lebrosso przez pewien czas mieszkał z siostrą wieży, jednak po jej śmierci jeszcze mocniej odczuwał samotność. Śmierć siostry, psa oraz jego samotne życie spowodowały, że chciał podpalić wieżę. Zaniechał tych planów po odnalezieniu listu od siostry, która zapewniała go, że po śmierci będzie nad nim czuwać. Bohater poza lekturą książki zwiedza okolicę i przesiaduje w tawernie. Historia trędowatego przypominamu kamienną figurę klęczącego „pielgrzyma świętokrzyskiego” stojącego u podnóża góry zwanej Świętym Krzyżem. Według legendy posąg przesuwał się co roku o ziarnko maku, a kiedy dojdzie na szczyt, wtedy nastąpi koniec świata. Bohater w domu zmarłego nauczyciela znalazł również zeszyt z notatkami o przypadku owego trędowatego, cytatami z Kierkegaarda oraz wersetami z Biblii. Bohater postanowił wyruszyć do Aostry, gdzie znajdowała się wieża trędowatego. Bohater zwiedzał wieżę, która szczególnie w nocy wywarła na nim wrażenie. Po powrocie do domu nauczyciela, bohater postanowił dowiedzieć się o Lebrosso. Jak się okazało, w trzęsieniu ziemi w Messynie stracił on żonę i trójkę dzieci. Nauczyciel wywołał też skandal swoją nieudaną próbą samobójczą. Przybył z Turynu do domku, w którym się zaszył, rzadko z kimś rozmawiał i ludzie we wsi nazywali go szaleńcem. W 1944 do miejscowości przybyła dywizja SS, która wyłapywała mężczyzn na roboty do Niemiec. Siatka partyzancka była tak skuteczna, że hitlerowcy nie złapali ani jednego mężczyzny. Sierżant kazał więc znaleźć choć jednego mieszkańca wsi, inaczej rozstrzela proboszcza. Mieszkańcy zaproponowali staruszka, jednak on oponował i żołnierze przez to rozstrzelali proboszcza. Nauczyciel po tym wydarzeniu nie mógł dojść do siebie i wkrótce popełnił samobójstwo. Bohater chciał napisać książkę o nim, jednak ciągle nie mógł się do tego zabrać. Podobnie jak de Maistre’a, przerażała go samotność człowieka oraz życie w odosobnieniu.

Opowiadanie mówi o samotności i cierpieniu człowieka, a także o walce ze złem świata, jak i swoimi słabościami. Głównym wątkiem utworu jest cierpienie człowieka. Zarówno Lebrosso, jak i trędowaty doświadczyli długotrwałego osamotnienia, które było źródłem ich cierpienia. Tytułowa wieża staje się symbolem samotności i odgrodzenia człowieka od społeczeństwa. Trędowaty był zmuszony do zaniechania kontaktów z innymi, natomiast nauczyciel sam odizolował się od ludzi po śmierci swojej rodziny. W opowiadaniu przewija się również motyw życia jako pielgrzymowania do swojego celu. Dla Lebrosso oraz trędowatego każdy dzień życia w samotności był pielgrzymką, w którym dźwigali oni swoje cierpienia i smutki. Autor porusza również motyw Hioba, na którego spadają wszystkie nieszczęścia. Dla bohatera Lebrosso oraz trędowaty byli przykładem ludzi, którzy zostali pozbawieni wszelkich radości w życiu – miłości, przyjaźni czy akceptacji innych.

Pierścień

Opowiadanie mówi o historii tajemniczego pierścienia, narrator słyszy ją od dziewczyny o imieniu Titina a kilkadziesiąt lat później od introligatora Biagia. Jej historia ma miejsce po wyzwoleniu Neapolu z rąk hitlerowców. Na początku przywołana jest nowela Boccaccia, która opowiada o kupcu Andreuccio. Kupiec postanawia ze złodziejami okraść grób biskupa, który został pochowany tego samego dnia. Ich celem jest drogocenny pierścień biskupa. Kupiec ze złodziejami udają się na cmentarz, jednak podczas rabunku ktoś ich nakrywa, złodzieje uciekają a kupiec chowa się w grobowcu. Dzięki temu, że wystraszył on też innych chętnych na ten pierścień, udaje mu się go wynieść z cmentarza i wziąć do rodzinnej Perugii. Z kolei introligator opowiada opowiada historię kościelnego Matteo kościoła San Egidio w Neapolu. W kościele tym został pochowany arcybiskup z kosztownym klejnotem. Kościelny był człowiekiem małomównym, który pod koniec życia zaczął nadużywać alkoholu. Kiedy Matteo został obrabowany, zaczął cały czas mamrotać pod nosem słowo „pierścień”. Kiedy w 1943 Neapol został zbombardowany, kościół San Egidio zaczął płonąć. Matteo postanowił wtedy wykraść pierścień arcybiskupa, jednak podczas rabunku płyta nagrobna przygniotła mu nogę, a mężczyzna został zaatakowany przez szczury. Następnego dnia odnaleziono go ze zmiażdżoną nogą i twarzą pogryzioną przez szczury. Matteo nie zdobył pierścienia i po tym incydencie zniknął z miasta. Przy następnym bombardowaniu kościół został zbombardowany i nikt nie wie, co stało się z kościołem. Opowiadanie mówi o pogoni za bogactwem, chciwością człowieka oraz jej nieszczęśliwym skutkom.